Triển lãm “Nam diện” – Hành trình nhìn lại y phục Việt qua ba thế kỷ

Kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005 – 23/11/2025), Bảo tàng TP HCM tổ chức triển lãm với chủ đề “Nam diện – y phục người Việt qua ba thế kỷ”, quy tụ nhiều mẫu y phục tiêu biểu từ khoảng thế kỷ 17 đến thế kỷ 20. Các bộ trang phục được phỏng dựng dựa trên tư liệu tranh vẽ, cổ vật và hình ảnh lưu trữ, giúp người xem có cái nhìn trực quan về lịch sử ăn mặc của người Việt Nam.

Hình ảnh đoàn khách hứng khởi tham quan khu triển lãm

1. Y phục người Việt từ thế kỷ 17–20 được “sống lại”

Tại triển lãm, nhiều kiểu trang phục quen thuộc trong sử sách và tranh cổ như áo trực lĩnh, áo chẽn, Nhật Bình, áo thụng cùng hệ thống phụ kiện, mũ mão, thẻ bài được tái hiện. Từng chi tiết cắt may, chất liệu, màu sắc đều được phục dựng dựa trên các nguồn tư liệu đáng tin cậy, tạo nên bức tranh rõ nét về đời sống văn hóa mặc của người Việt trong suốt ba thế kỷ.

Không chỉ giới thiệu trang phục cung đình, triển lãm còn gợi lại hình ảnh thường nhật của người dân qua các kiểu áo ngũ thân – tiền thân của áo dài tân thời – cùng phong cách ăn mặc đặc trưng từng vùng miền, nhất là khu vực Bắc Bộ.

 2. Các bộ trang phục nổi bật tại triển lãm

Áo trực lĩnh – dáng áo cổ phục “được lòng” giới trẻ

Một trong những mẫu được chú ý là áo trực lĩnh, được phỏng dựng dựa trên bức họa Hoàng Thanh Chức Cống Đồ của nhà Thanh, mô tả cư dân Đại Việt và kỹ thuật cắt may thời Lê. Thiết kế này có dáng rộng rãi, thoải mái, đường cắt đơn giản mà vẫn toát lên vẻ trang trọng, nên được nhiều bạn trẻ yêu cổ phục yêu thích và tự mặc đến tham quan triển lãm.

Hình ảnh áo “Trực Lĩnh” tại triển lãm

3. Áo chẽn và áo ngũ thân – tiền thân áo dài tân thời

Áo chẽn (áo ngũ thân) được giới thiệu với nhiều phiên bản khác nhau, gợi nhắc giai đoạn áo ngũ thân phổ biến dưới triều Nguyễn (1802–1945). Mẫu áo chẽn phong cách Bắc Bộ có vạt dài, cổ áo thường không cài kín để lộ yếm bên trong và trang sức, tạo nên vẻ duyên dáng, mềm mại đặc trưng của phụ nữ miền Bắc.

Bên cạnh đó là áo thụng (áo tấc, áo thượng, áo tế, áo lễ) – loại ngũ thân có phần tay và nách cắt rộng, thường dùng trong nghi lễ, cúng tế hoặc các dịp trọng đại. Nhờ cách trưng bày kết hợp trang phục với tranh ảnh, phụ kiện đi kèm, người xem dễ hình dung bối cảnh sử dụng của từng loại áo.

Hình ảnh áo Chẽn vô cùng kín đáo và tinh tế

4. Trang phục hoàng tộc: từ thái tử Bảo Long đến công chúa Mỹ Lương

Triển lãm còn gây ấn tượng với những thiết kế mô phỏng trang phục hoàng tộc triều Nguyễn. Một mẫu áo chẽn được dựng lại dựa trên trang phục của thái tử Bảo Long – con vua Bảo Đại, vị hoàng thái tử cuối cùng của Việt Nam. Kiểu áo này vẫn theo form áo chẽn phổ biến, nhưng được nhấn mạnh bằng họa tiết, màu sắc và chất liệu mang tính vương giả.

Phần trang phục nữ giới nổi bật với áo Nhật Bình – lễ phục dành cho nữ hoàng tộc và phu nhân quan lại cấp cao triều Nguyễn. Mẫu áo trưng bày được lấy cảm hứng từ bức ảnh Công chúa Mỹ Lương, chị gái vua Thành Thái. Thiết kế là sự tổng hòa từ nhiều tư liệu, nhằm tái hiện tinh thần của bức chân dung nổi tiếng này chứ không sao chép y nguyên, giúp người xem vừa “nhận ra” lịch sử, vừa có góc nhìn mới mẻ về cổ phục.

Ngoài y phục, triển lãm trưng bày nhiều phụ kiện đi kèm như trang sức, thẻ bài, mũ mão, giúp hoàn thiện hình dung về tổng thể diện mạo người xưa. Một điểm nhấn thú vị là lọng bướm – phụ kiện xuất hiện từ thời Lê Trung Hưng và tiếp tục dùng trong triều Nguyễn. Lọng thường đi kèm các đoàn rước, nghi thức đình chùa và lễ hội truyền thống, tạo nên hình ảnh rất đặc trưng trong không gian văn hóa Việt.

6. Ý nghĩa của triển lãm y phục Việt với công chúng hiện đại

Triển lãm “Nam diện – y phục người Việt qua ba thế kỷ” không chỉ là nơi trưng bày cổ vật mà còn là không gian kết nối quá khứ với hiện tại. Việc phỏng dựng y phục từ tài liệu lịch sử giúp công chúng – đặc biệt là giới trẻ yêu cổ phục – hiểu rõ hơn nguồn gốc, ý nghĩa từng kiểu trang phục, tránh nhìn cổ phục như xu hướng thời trang nhất thời.

Khách tham quan có cơ hội quan sát kỹ đường may, họa tiết, chất liệu, từ đó nhận ra sự tinh tế của thẩm mỹ Việt qua các thời kỳ. Triển lãm cũng góp phần khơi gợi niềm tự hào về di sản văn hóa, truyền cảm hứng để các nhà thiết kế, nghệ sĩ đương đại tiếp tục sáng tạo trên nền tảng trang phục truyền thống.

7. Thông tin tham quan triển lãm tại Bảo tàng TP HCM

Triển lãm “Nam diện – y phục người Việt qua ba thế kỷ” được tổ chức tại Bảo tàng TP HCM, diễn ra từ ngày 22/11 đến 22/12, giá vé vào cửa là 30.000 đồng/lượt.

Đây là dịp phù hợp để:

• Các bạn trẻ yêu văn hóa – lịch sử tìm hiểu về y phục truyền thống.

• Giáo viên, sinh viên ngành thời trang, mỹ thuật, văn hóa có thêm tư liệu thực tế.

• Du khách trong và ngoài nước khám phá chiều sâu di sản Việt Nam ngay tại trung tâm TP HCM.

Nguồn: vnexpress.net